Günümüzün veri yoğun, sürekli değişgen, karmaşık ve dinamik iş dünyası, bu sistemlerle başa çıkabilecek akıllı araçların geliştirilmesine neden olmuştur. Bu teknolojiler ve nitelikleri konusunda, eski fakat hala geçerliliği olan, Harvard Business Review Mayıs 2003 sayısındaki “Don’t Trust Your Gut” isimli makaleyi okumanızı öneriyoruz. Makale, bir bilgi bombardımanı halinde gelişen günümüz iş hayatının, yüksek işleme kabiliyeti olan teknolojileri kullanmaksızın ne kadar güçleştiğini inceliyor. Yazının önerdiği çoğu teknolojiler çalışmalarımızın temel araçlarını oluşturmaktadır. Yandaki grafik, incelememiz gereken problem ve çözüm opsiyonlarının karmaşıklğına göre kullanılması gereken yöntemleri göstermektedir. Geleneksel yöntemler sol alt bölümde bulunurken Beşinci Düşünce olarak, işaretlenmiş araçların tamamına ilişkin yetkinliklere sahibiz.

Kullandığımız araç seti karmaşık karar alma süreçlerini üç aşamalı olarak analiz, sistem ve aktor düzeyinde modelleyebilmektedir. Bu modelleri matematiksel platformlara aktarabilmekte ve simulasyon modelleri ile gelecek tasarımı aşamasına taşıyabilmekteyiz. Macrocognition için ağırlıklı olarak kullanılan “System Dynamics” araçlarını, doğrusal olmayan sistemlere uygulanan çözümlere dayanması ve matematik, fizik ve mühendislik alanlarında kullanılan yapı modellerini benimsemesinin yanında, sosyal psikoloji, davranış bilimleri gibi bilim dallarından yararlanması, bir ortamdaki bütün farklı uzmanlıkların modellerini konsolide edebilmesi nedeniyle tercih ediyoruz.

Aktör analizlerinde ise mikro düzeyde modelleme yapabilen “agent based modelling” araçlarını uyguluyoruz. Bu araçlar, kendileri çok motifli karmaşık unsurlar olan oyuncuların algı ve düşünce biçimini (zihni modeller) matematiksel olarak modelleyebilmekte ve oyunun dengesini nasıl değiştirebildiklerini gösterebilmektedir. Kullandığımız araç yüzbinlerce farklı oyuncuyu ayrı ayrı tanımlama kapasitesine sahiptir.

Gelecek tasarımı süreçlerimiz esasen senaryo planlaması, stratejik diyalog ve modelleme tekniklerini kullanmaktadır. Tasarlanacak dönemin içerdiği karmaşıklık (complexity), belirsizlik (uncertainty) düzeyleri ve üzerindeki kontrol kapasitemiz yukardakiler dışında da içeriği olan bir araç havuzundan oluşturacağımız uygulama setini belirler. Bu aşamada bizi farklı kılan, stratejik diyalog için kullandığımız katılımcı tabanı, ki dengeli ve kapsayıcı bir sonuç için krıtik ve zengin nitelikli bir katılımcı sayısına ulaşmaya çalışırız, ile katılımcıların etkileşiminde kullandığımız mimaridir. Hem hiyerarşik hem de dağıtık bir ağ yapısı içinde geliştirdiğimiz bu süreç karmaşık ve belirsiz rekabet dinamiklerine anlam vermek ve geleceği tasarlamak için gerekli kapasitenin düzeyini belirler.