Genel Bilgi
Güçlü devlet gerçekte güçlü kurumlar demektir. Bunların içinde de Gelir İdaresinin yerini ayrıca tanımlamak gerekir. Zira 100 milyar USD ı aşkın cirosu, ekononominin bütün sektörlerini etkileyen gücü, karmaşık mevzuatı nedeniyle özel sektörde bile emsali olmayan cesamette bir kuruluştur.
İdareye bir organizasyon olarak baktığımızda ise, böylesine güç ve öneminin bulunmasına ve dışarda kayıtdışı ekonomi gibi devasa bir problem yaşamasın rağmen, oldukça "içe dönük" bir görüntü verdiğini izlemekteyiz. Bu durum, kurum içinde güçlü kültürel özellikler oluşmasına olanak sağlamakla birlikte, pek çok açıdan da İdare’nin gelişmesini engellemektedir.
Yaşlanılan sorunlar, gerçekte sistemdeki bütün oyuncuların –vergi daireleri, mükellefler, denetim birimleri, vergi yargısı, vd.– konumları, davranışları ve aralarındaki etkileşimler sonucu ortaya çıkmaktadır. Her bir sorunu sistemin bütünü ile ilişkilerini göz ardı ederek, kendi içinde analiz etmek, gerçek nedenleri anlamamız için yeterli olmayacaktır. Yargının mükellefler, mükelleflerin politika üreticileri, idarenin politikacılar, vergi dairelerinin mükellefler ile çift yönlü etkileşimleri bütün olarak incelenmeksizin uygulanabilir ve kalıcı çözümler üretimini olanaklı görmemekteyiz. Aynı şekilde Türk vergi sisteminin bütün oyuncuları kadar Gelir İdaresi de temel motifini gözden geçirmek durumundadır.
Kamu kuruluşlarında reform gerek teknik, gerekse politik olarak her zaman güç olmuştur. "Oyunun kuralları"nı değiştirmenin gündemi oluşturduğu zamanlar, her zamankinden daha uzun dönemli bir soluk, yüksek düzeyli bir sahiplenme, yoğun bilgi birikimi ve emek gerektirmektedir.
Not: Kamuoyunda geniş yankı bulmasına, geliştirilen mimarinin esaslı bir eleştirisine rastlanmamasına rağmen proje, 16/05/2005 tarih ve 5345 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanuna temel olmakla birlikte, ruhundan ve teknik örgüsünden uzaklaştırılarak yasalaştırılmıştır. Bu nedenle potansiyelinin ancak üçte birinin hayata geçirildiği düşünülmektedir. |
